در این مطلب قصد داریم قوانینی را که مربوط به خدمات رفاهی کارکنان هستند و توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی جمهوری اسلامی ایران تعیین شده‌اند، بررسی کنیم. توجه داشته باشید که بر اساس ماده 1 قانون کار تمامی کارفرمایان، کارگران، کارگاه‌ها، مؤسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی باید از این قانون تبعیت کنند. بر اساس این قانون کارکنان باید در مقابل دریافت دستمزد (حقوق، سود، سهم و…) بر اساس دستورات کارفرما کار کنند.
همچنین بر اساس قانون کار تمامی مردم ایران از هر قوم، نژاد و رنگی که باشند و به هر زبانی که صحبت کنند از حقوقی که در قانون کار آورده شده است بهره‌مند خواهند شد و همه از حقوق مساوی برخوردار هستند. در ادامه با ما همراه باشید تا قوانین رفاهی کارکنان را با هم بررسی کنیم.
شرایط مربوط به ارائه خدمات بهداشتی به کارکنان
بر اساس فصل هشتم و ماده 147 قانون کار دولت باید تمامی خدمات بهداشتی و درمانی را برای کارکنان (کارگران، کشاورزان) و خانواده آن‌ها فراهم کند. همچنین کارفرماهایی که مشمول این قانون می‌شوند موظف هستند که تمامی کارکنان واحد خود را بیمه کنند. این موضوع در بند 148 قانون کار آورده شده و بر اساس قانون تأمین اجتماعی کشور است.
حق بیمه تأمین اجتماعی کارکنان 30 درصد است که 20 درصد آن سهم بیمه کارفرما است و کارفرما باید این مبلغ را پرداخت کند، 3 درصد آن سهم بیمه بیکاری است که این مورد هم باید توسط کارفرما پرداخت شود و 7 درصد آن سهم بیمه کارکنان است که از حقوق آن‌ها کسر می‌شود.
شرایط مربوط به خدمات رفاهی کارکنان: تأمین مسکن
ماده 149 قانون کار مربوط به تأمین مسکن برای کارکنانی که فاقد مسکن هستند توسط کارفرما است. بر اساس این قانون کارفرما باید با تعاونی‌های مسکن و یا با خود کارگران برای تأمین منازل شخصی کارکنان همکاری کند. این قانون در مورد کارفرمایان کارگاه‌های بزرگ متفاوت است و این کارفرمایان باید در نزدیکی کارگاه و یا در محل مناسب دیگری اقدام به ساخت خانه‌های سازمانی نمایند.
میزان و نحوه همکاری کارفرمایان و دستگاه‌های دولتی (این دستگاه‌ها موظف هستند از طریق استفاده از تسهیلاتی مانند وام‌های بانکی و امکاناتی که توسط وزارت مسکن و شهرسازی در اختیارشان قرار می‌گیرد برای ساخت خانه با کارفرما همکاری کنند) بر اساس تصمیم و آئین‌نامه‌های وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت مسکن و امور شهرسازی تعیین می‌شود و بعد از تصویب شدن آئین‌نامه‌ها توسط هیئت وزیران در اختیار کارفرماها قرار می‌گیرد.
اما وضعیت فعلی این قانون هنور مشخص نیست. در واقع برای همه این سوال پیش آمده است که آیا در حال حاضر کارفرمایان واقعا موظف به تامین مسکن هستند یا خیر و اگر پاسخ این سوال بله است، چرا اقدام به انجام این کار نمی‌کنند؟
شرایط مربوط به ایجاد محل مناسب برای ادای نماز | شرکت های تجاری
بر اساس ماده 150 قانون کار که یکی از قوانین مربوط به خدمات رفاهی کارکنان است، کارفرماها باید در محل کار یک محل مناسب برای ادای نماز برای کارکنان در نظر بگیرند. همچنین ساعات و شرایط کار در ماه مبارک رمضان با سایر ماه‌های سال متفاوت است و کارفرماها باید به شکلی ساعت و شرایط کار را تنظیم کنند که کار کردن مانع به‌جا آوردن فریضه روزه برای کارکنان نباشد. برای این منظور زمانی از ساعات کار باید برای ادای نماز و صرف سحری یا افطار کارکنان اختصاص داده شود.
شرایط مربوط به خدمات رفاهی کارکنان: تأمین غذا و خوابگاه کارکنان
بر اساس ماده 151 قانون کار زمانی که کارکنان برای انجام کاری مشخص در مکانی دور از مناطق مسکونی و به صورت موقت مشغول به کار هستند، کارفرما باید هر سه وعده غذای کارکنان را فراهم کند. ویژگی‌های غذای کارکنان باید به صورت زیر باشد:
- حداقل یک وعده از سه وعده غذای کارکنان باید غذای گرم باشد
- غذایی که کارفرما فراهم می‌کند باید مناسب و ارزان باشد.
همچنین در چنین شرایطی کارفرما موظف است که جهت ارائه خدمات رفاهی کارکنان بر اساس فصل، محلی که در آن کار انجام می‌شود و مدت زمانی که تکمیل پروژه طول می‌کشد برای کارکنان خود خوابگاه مناسب تهیه کند.
تأمین وسیله نقلیه برای رفت و آمد کارکنان
این قانون مخصوص شرایطی است که محل کار دور باشد و وسایل نقلیه کافی برای رفت و آمد کارکنان هم وجود نداشته باشد. در چنین حالتی بر اساس ماده 152 قانون کار کارفرما موظف است که وسیله نقلیه مناسبی برای رفت و آمد کارکنان تهیه کند.
فراهم کردن تسهیلات لازم برای شرکت‌های تعاونی کارگران
ماده 153 قانون کار به این موضوع اشاره دارد که جهت ایجاد و اداره امور مربوط به شرکت‌های تعاونی کارکنان در محل کار کارفرما باید کلیه تسهیلات لازم را در اختیار کارکنان خود قرار دهد. این تسهیلات می‌توانند شامل محلی برای ایجاد شرکت تعاونی کارکنان، تجهیزات مورد نیاز و… باشند.
توجه داشته باشید که روش انجام و عمل به این ماده از قانون کار بر اساس پیشنهاد شورای عالی کار و بعد از تصویب وزیر کار و امور اجتماعی مشخص خواهد شد.
شرایط مربوط به خدمات رفاهی کارکنان: ایجاد باشگاه‌های ورزشی
بر اساس ماده 154 قانون کار کارفرماها باید نسبت به ایجاد محلی برای ورزش کردن کارکنان اقدام کنند. این باشگاه ورزشی باید برای رشته‌های ورزشی مختلف مناسب باشد. همچنین این محل با همکاری وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تربیت بدنی کشور ایجاد خواهد شد.
وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تربیت بدنی کشور آئین‌نامه مربوط به روش ایجاد باشگاه‌های ورزشی در محل کار، قوانین مربوط به آن، مدت زمانی که کارکنان می‌توانند در مسابقات ورزشی یا هنری شرکت کنند و میزان ساعاتی که کارکنان باید به تمرین اختصاص دهند را مشخص می‌کنند. این آئین‌نامه‌ها بعد از تصویب شدن توسط هیئت وزیران در اختیار کارفرماها قرار خواهد کرد.
ایجاد کلاس‌های سوادآموزی مخصوص کارکنان
ماده 155 قانون کار در مورد خدمات رفاهی کارکنان به این موضوع می‌پردازد که کلیه کارفرماها موظف هستند با نظارت وزارت کار و امور اجتماعی نسبت به ایجاد کلاس‌های سوادآموزی برای کارکنان اقدام کنند. برای اینکه کارکنان بتوانند وارد دوره‌های مراکز کارآموزی شوند باید حداقل گواهینامه نهضت سوادآموزی یا مدرکی معادل آن را داشته باشند.
رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در محل کار
در نهایت آخرین ماده قانون کار که مربوط به خدمات رفاهی کارگران است به رعایت بهداشت در محیط کار می‌پردازد. بر اساس ماده 156 این قانون تمامی کارگاه‌ها باید بهداشت را در غذاخوری، حمام و دستشویی رعایت کنند. دستورالعمل‌های بهداشتی مربوط به تأسیسات کارگاه‌ها از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجرا می‌شود.
در نهایت
بسیاری از موارد مذکور در این مطلب توسط کارفرمایان رعایت نمی‌شود. به همین دلیل برای همه افراد سوالات زیادی در این زمینه ایجاد می‌شود. تکلیف مواردی که کارفرمایان در حال حاضر رعایت نمی‌کنند چیست؟ قانون چه برخوردی با این موارد دارد؟ امیدواریم به زودی شرایطی شفاف‌تر و به دور از هرگونه ابهام پدید آید تا کارکنان به خوبی از حقوق خود اگاه شده و البته از آن بهرمند گردند.
