چگونه مالیات خود را اظهار کنیم؟

اظهارنامه مالیاتی، کارنامه مالی است که تمام افراد حقوقی و حقیقی باید هر سال آن را در زمان مقرر برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. در حال حاضر این کارنامه مالی به صورت الکترونیکی انجام می‎شود. در این مقاله به مالیات و چگونگی اظهار آن خواهیم پرداخت.

مالیات چیست و چرا مهم است؟

تحمیل عوارض اجباری بر افراد یا نهادها توسط دولت‎ها است. مالیات تقریباً در همه کشورهای جهان، عمدتاً برای افزایش درآمد جهت مخارج دولتی وضع می‌شود، اگرچه مالیات‌ها اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کنند. مالیات برای همه سطوح اعمال می‎شود؛ از مالیات بر درآمد گرفته تا مالیات بر کالاها و خدمات (GST). 

وقتی در شغلی کار می‎کنید تا درآمد کسب کنید، مالیات بر درآمد می‎پردازید. بسته به میزان پولی که به دست می آورید، درصد مشخصی (بخشی) از پولی که به دست می‎آورید نگه داشته می‎شود (از حقوق شما کسر شده و به دولت ارسال می‎شود). هنگام خرید کالا از فروشگاه، معمولاً مالیات فروش نیز پرداخت می‎کنید که درصدی از هزینه کالا توسط فروشگاه است. اگر ملکی دارید، مالیات بر ارزش ملک خود را نیز می‎پردازید.

پرداخت مالیات یک وظیفه مدنی تلقی می‎شود، اگرچه انجام این کار نیز از الزامات قانون است. اگر مالیات خود را پرداخت نکنید، سازمان امور مالیاتی که بر مالیات ها نظارت می‎کند، از شما می‎خواهد که مالیات خود را بپردازید. در غیر این صورت با مجازات‎هایی مانند جریمه یا زندان مواجه خواهید شد. پولی که در مالیات می‎پردازید به جاهای زیادی می‎رود. مالیات‎های شما علاوه بر پرداخت حقوق کارکنان دولتی، به حمایت از مشاغل مختلف مانند پلیس و آتش‎نشانان نیز کمک می‎کند. مالیات‎ها باید به صورت مستقیم و غیرمستقیم طبقه‌‎بندی شوند و اظهارنامه مالیاتی بر اساس آنها ارسال می‎شود.

مالیات مستقیم

مالیاتی است که مستقیماً بر مالیات ‎دهندگان تحمیل می‎شود و باید به دولت پرداخت شود. همچنین فرد نمی‌تواند از طرف خود، شخص دیگری را نماینده یا مأمور پرداخت مالیات کند. مالیات مستقیم را می‎توان در دسته‎بندی‎های زیر قرار داد:

۱. مالیات بر دارایی

• مالیات بر کل دارایی خالص یک شخص: یعنی ارزش دارایی فرد منهای بدهی‎های او اخذ می‎شود.
• مالیات بر ارث: مالیات بر ارث به دو صورت است؛ مالیات بر ارث که در آن شیء مشمول مالیات، وصیتی است که شخص ارث می برد و مالیات بر دارایی که در آن شیء، کل دارایی است که متوفی به جا مانده است.

۲. مالیات بر درآمد

• املاک: مالیات بر درآمد اجاره املاک، مالیات بر مستغلات خالی و مالیات نقل و انتقال املاک در ایران، درون این دسته قرار می‌گیرند.
• حقوق: درآمدی که شخص حقیقی به صورت نقدی یا غیرنقدی نزد شخص حقوقی یا حقیقی در ایران کسب می‎کند، مشمول مالیات می‎شود.
• اشخاص حقوقی: مالیاتی است که بر سود کسب شده توسط شرکت‎ها از مشاغل خود اعمال می‎شود.

مالیات غیرمستقیم

مالیاتی است که نه بر درآمد یا سود، بلکه بر کالاها و خدمات ارائه‎ شده توسط مؤدی اعمال می‎شود. برخلاف مالیات‎های مستقیم، مالیات‎های غیرمستقیم می‎توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. رایج‎ترین نوع مالیات مستقیم، مالیاتی است که هنگام خرید یک کالا می‎پردازید. مالیات‎های گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده نیز در این دسته قرار می‎گیرند.

سال مالیاتی به چه معناست؟

طبق ماده ۱۵۵ قانون مرتبط با مالیات‌های مستقیم، سال مالیاتی یک سال شمسی است که از اول فروردین شروع می‎شود و در ماه اسفند همان سال به پایان می‎رسد. این روز آخرین مهلت برای ارسال اظهارنامه مالیاتی خواهد بود. اشخاص حقوقی که سال مالی آنها با سال مالیاتی مطابقت ندارد، درآمد آنها در سال مالی مبنای تعیین مالیات قرار می‎گیرد و مهلت ارسال صورت‎های مالی از جانب آنها، حداکثر چهارماه شمسی بعد از سال مالی خواهد بود.  

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

فرم اظهار مالیاتی یک کارنامه مالی است که هر ساله توسط اشخاص حقوقی و حقوقی مشمول مالیات، برای  سازمان امور مالیاتی ارسال می‎شود. این کارنامه شامل تمام اطلاعات مرتبط با هزینه‎ها، درآمد، میزان سود و زیان، استهلاک‎ها و … است که مبنای تعیین مالیات توسط اداره امور مالیاتی قرار می‎گیرد. فرم اظهار مالیاتی از طرف وزارت اقتصادی و دارایی تهیه شده و در دسترس مودیان قرار می‎گیرد.

در صورتی که اشخاص در ارسال اظهارنامه کوتاهی کنند، برآوردهای موردنظر توسط کارشناسان اداره مالیاتی صورت خواهد گرفت و مودیان مجبور به پرداخت آن خواهند بود. از آنجایی که شما با جزئیات حسابداری تجارت خود بیش از هر کس دیگری آشنایی دارید، بهتر است اینکار را خودتان انجام دهید و از عواقب احتمالی در امان بمانید.

خود اظهاری چیست؟

خود اظهاری روشی است که مودی از طریق آن فرم اظهار مالیاتی را به اداره امور مالیاتی ارسال می‎کند. در واقع خود اظهاری به معنای تسلیم کارنامه مالی به اداره امور مالیاتی در زمان مقرر است. از آنجایی که مودی بیش از هرکس دیگری به جزئیات صورت حساب مالی خود واقف است،ارسال به موقع اظهارنامه روند تشخیص و ارزیابی مالیات را آسان‎تر خواهد کرد.

چگونه اظهارنامه مالیاتی را تهیه کنیم؟

۱. اخذ مالیات از طریق خوداظهاری

در صورتیکه اشخاص حقیقی و حقوقی اظهارنامه مالیاتی خود را به روش خوداظهاری برای سازمان مالیات ارسال کند، میزان مالیات بدون دخالت کارشناسان اداره امور مالیاتی و پس از بررسی و تطبیق مدارک توسط آنها پرداخت خواهد شد. خوداظهاری به مرور زمان معافیت مالیاتی را به دنبال خواهد داشت.

۲. پیگیری اسناد و مدارک مودی

طبق ماده ۲۲۹ قانون مالیات‌های مستقیم، ممیزان می‎توانند برای پیگیری و رسیدگی به اظهار نامه به کلیه  اسناد و دفاتر مربوط مراجعه کنند و مودی باید در این زمینه با آنها همکاری کند. در غیر اینصورت، مودی نمی‎تواند در آینده به اسناد مربوطه استناد کند.

۳. رسیدگی به اسناد اشخاص ثالث 

علاوه بر مودی و کارشناسان اداره مالیات، اشخاص ثالث نیز در پروسه دریافت مالیات نقش دارند. اشخاص ثالث کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که مدارک و اسناد مرتبط با تحصیل درآمد مودی، نزد آنها قرار دارد. در صورتی که این اشخاص از ارائه اسناد و مدارک به اداره مالیات امتناع کنند، مشمول جریمه شده و توسط دادستان کل کشور مجبور به ارسال اسناد و مدارک خواهند شد.

۴. تحصیل اطلاعات از طریق مراکز دولتی

در صورتی که اداره امور مالیاتی، جهت رسیدگی به پرونده مالیاتی مودی، اسناد و مدارک خاصی را از مراکز و موسسات دولتی مطالبه کند، کلیه ادارات مربوطه باید در این زمینه همکاری کنند.

جمع بندی

در این مطلب با مالیات و ضرورت پرداخت آن آشنا شدیم و انواع آن را بررسی کردیم. سپس به فرم اظهار مالیاتی و چگونگی ارسال آن پرداختیم. آیا تا به حال فرم اظهارنامه مالیاتی را تکمیل کرده‌اید؟ از تجربیات خود در مورد نحوه ارسال این فرم و مسائل پیرامون آن برای ما بنویسید.