شرکتهای تجاری اقسام متعددی دارند که در ماده 20 قانون تجارت به آن اشاره شده است.
شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت نسبی، شرکت مختلط سهامی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت تضامنی و شرکت تعاونی تولید و مصرف که در این مطلب می‌خواهیم به دسته‌ی اول یعنی شرکت سهامی بپردازیم.
به چه شرکت‌هایی سهامی گفته می‌شود؟
شرکت سهامی شرکتی است که اعضای آن حداقل از سه نفر تشکیل شده و سرمایه‌ی شرکت به سهام مساوی بین اعضا تقسیم شده باشد. در شرکتهای سهامی به سرمایه، سهم و به سرمایه‌داران، صاحبان سهم یا سرمایه‌دار گفته می‌شود.
مسئولیت صاحبان سهم در این نوع شرکت‌ها محدود به مبلغ اسمی سهام آنها می‌باشد. مبلغ اسمی یا ارزش اسمی سهام در واقع آن مبلغی است که روی برگه سهام نوشته شده است.
این نوع شرکت‌ها با استقبال زیادی روبرو شده‌اند و دلیل آن مسئولیت محدودی است که سهامداران در مقابل طلبکاران دارند.
طبق ماده 4 لایحه‌ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت که مصوب 1347 است، شرکتهای سهامی به دو نوع سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می‌شوند.
شرکتهای سهامی عام چه نوع شرکت‌هایی هستند؟
بر اساس ماده 4 لایحه‌ی مذکور، شرکت‌هایی که موسسین آنها قسمتی از سرمایه‌ی شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند شرکت سهامی عام نام می‌گیرند.
در این نوع شرکت‌ها، سهامداران باید حداقل پنج نفر باشند و سرمایه‌ی شرکت در موقع تأسیس از پنج میلیون ریال کمتر نباشد. اگر بعد از تأسیس شرکت، سرمایه از میزان حداقل کمتر شده باشد می‌بایست ظرف مدت یکسال اقدام به افزایش سرمایه شود تا به میزان حداقل ذکر شده در قانون برسد. در غیر‌این صورت شرکت به نوع دیگری از انواع شرکت‌ها تغییر خواهد یافت و یا اینکه هر یک از ذینفعان می‌تواند نسبت به انحلال شرکت اقدام نمایند.
به چه شرکت‌هایی سهامی خاص گفته می‌شود؟
در همان ماده 4 مذکور آمده است شرکت‌هایی که تمام سرمایه‌ی آنها در زمان تأسیس، منحصرا توسط موسسین تأمین شده است شرکت سهامی خاص نامیده می‌شوند.
حداقل سرمایه‌ی این نوع شرکت‌ها، یک میلیون ریال است و اعضای تشکیل‌دهنده‌ی این شرکت‌ها حداقل سه نفر می‌باشند.
شخصیت حقوقی شرکتهای سهامی همانند سایر شرکت‌ها نسبت به شرکا دارای استقلال است و این یعنی شرکت، همانند یک فرد به صورت جداگانه و فارغ از شرکای آن، مخاطب معاملات و حساب و کتاب‌ها قرار می‌گیرد.
میزان مسئولیت هریک از سهامداران شرکتهای سهامی خاص، تابع میزان سهمی است که در شرکت دارند.
شرکتهای سهامی دارای شخصیت حقوقی مستقلی هستند!
در شرکتهای سهامی، میزان استقلال شخصیت حقوقی شرکت به مراتب، بیشتر از سایر شرکت‌هاست چرا که ما به طور کلی شاهد انحلال شرکت‌ها در مواقعی هستیم که شرکا دچار حوادثی از قبیل فوت، حجر و… می‌شوند ولی این موارد، تأثیری در وضعیت شرکتهای سهامی نخواهند داشت و به تعبیری دیگر، شرکت سهامی حتی با فوت شرکا و یا محجور شدن آنان نیز به حیات خود ادامه می‌دهد.
نکته‌ای که در انتخاب نام شرکتهای سهامی باید مدنظر داشت…
اگرچه هیچ قاعده و قانونی برای نام‌گذاری این نوع شرکت‌ها وجود ندارد و شرکا حق دارند آزادانه به انتخاب نام موردنظرشان اقدام نمایند اما یک نکته می‌بایست مورد توجه موسسین این شرکت‌ها قرار گیرد. مطابق با آنچه در تبصره‌ی ماده 4 لایحه قانونی تأکیده شده است، عبارت «شرکت سهامی عام» در شرکتهای سهامی عام و عبارت «شرکت سهامی خاص» در شرکتهای سهامی خاص می‌بایست قبل و یا بعد از نام شرکت، بدون فاصله با نام شرکت در کلیه‌ی اوراق و اطلاعیه‌ها و آگهی‌ها به طور روشن و خوانا قید شود.
توضیحاتی درباره‌ی سرمایه و موضوع شرکتهای سهامی…
در شرکتهای سهامی، هریک از صاحبان سرمایه که سهامدار نامیده می‌شوند دارای اوراق سهم (و نه سهم‌الشرکه) می‌باشند.
همانطور که اشاره شد قانون‌گذار، میزان حداقلی را به عنوان سرمایه برای شرکتهای سهامی عام و خاص مقرر کرده است و میزان سهم هر یک از شرکا، میزان مسئولیت محدود او را در قبال طلبکاران مشخص می‌کند.
قانون تجارت در ماده 24 خود، سهم را اینگونه تعریف کرده است: «سهم قسمتی است از سرمایه‌ی شرکت سهامی که مشخص‌کننده‌ی میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. ورقه‌ی سهم، سند قابل معامله‌ای است که نماینده‌ی تعداد سهامی می‌باشد که صاحب آن در شرکت سهامی دارد.»
سهام می‌تواند با نام و یا بی‌نام باشد و اگر سهامی طبق مقررات، دارای مزایایی باشد سهام ممتاز نام می‌گیرد.
مبلغ سرمایه باید مشخص و غیرقابل برداشت باشد. سهامداران نمی‌توانند مبلغ سرمایه را به عنوان سود بین خود تقسیم کنند.
شرکتهای سهامی با توجه به ماده 2 لایحه‌ی قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347، شرکت بازرگانی محسوب می‌شوند حتی اگر موضوع عملیات آن امور بازرگانی نباشد. در واقع همین که سرمایه‌ی شرکت به سهام تقسیم می‌شود و سهام آن آزادانه قابل انتقال باشد کفایت می‌کند که جزو شرکتهای سهامی محسوب شود؛ حال به فعالیت‌های مدنی اشتغال داشته باشند یا به فعالیت‌های تجاری.
اقامتگاه شرکتهای سهامی کجاست و دارای چه تابعیتی هستند؟
مرکز اصلی شرکت سهامی، اقامتگاه آن محسوب می‌شود و اگر مجمع عمومی فوق‌العاده تصمیم به تغییر اقامتگاه شرکت بگیرد با تغییر مواد اساسنامه، امکان‌پذیر خواهد بود.
بر اساس ماده 591 قانون تجارت، تابعیت اشخاص حقوقی همانند شرکت‌ها بر اساس اقامتگاه آنها تعیین می‌شود. به طور مثال اگر مرکز اصلی یک شرکت سهامی در ایران باشد در نتیجه تابعیت آن ایرانی محسوب می‌شود زیرا اقامتگاه آن شرکت، ایران است.
اما در خصوص تغییر تابعیت شرکت، علیرغم تفاسیری مختلفی که از قانون تجارت شده است، باید گفت اگر شرکا تصمیم به این اقدام بگیرند منع قانونی برای آن وجود ندارد.
برای ثبت یک شرکت سهامی چه مراحلی را باید طی کرد؟
برای این کار کافیست به آدرس https://irsherkat.ssaa.ir مراجعه کنید و با انتخاب گزینه‌ی تأسیس شخصیت حقوقی، گام به گام مراحل ثبت یک شرکت سهامی را تکمیل نمایید.
در کشور ما صدها شرکت سهامی عام و خاص ثبت شده است که البته تعدادی از آنها در حال حاضر غیرفعال و منحل شده‌اند.
با جستجوی عبارت «شرکت سهامی عام» و «شرکت سهامی خاص» در سامانه‌ی «رسمیو» می‌توانید نام شرکتهای سهامی، اعضای هیئت مدیره، علائم تجاری و دیگر اطلاعات این شرکت‌ها را مشاهده نمایید.
