شرکتهای تجاری اقسام متعددی دارند که در ماده 20 قانون تجارت به آن اشاره شده است شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت نسبی، شرکت مختلط سهامی، شرکت مختلط غیرسهامی، شرکت تضامنی و شرکت تعاونی تولید و مصرف که قوانین و مقررات حاکم بر هر کدام از این شرکت‌ها را می‌توان در لابلای مواد مربوطه در قانون تجارت جستجو کرد. در این مطلب می‌خواهیم به شرکتهای مختلط غیرسهامی و مختصری نیز به شرکتهای مختلط سهامی بپردازیم.
شرکتهای مختلط غیرسهامی چه شرکت‌هایی هستند؟
طبق ماده 141 قانون تجارت، شرکت مختلط غیرسهامی شرکتی است که برای امور تجارتی تحت نام مخصوصی بین یک یا چند نفر شریک ضامن و یک یا چند نفر شریک با مسئولیت محدود، بدون انتشار سهام تشکیل می‌شود. به این معنا که عده‌ای تاجر هستند ولی نمی‌خواهند کسی در کارشان دخالت کند.
بنابراین اقدام به تأسیس شرکتی مختلط می‌کنند که خود در قبال اشخاص ثالث، دارای مسئولیت تضامنی هستند و دیگر شرکا مسئولیت محدود به آورده‌ی خود نسبت به اشخاص ثالث دارند.
در حقیقت آن تاجر به سرمایه‌ی سایر شرکا نیاز دارد و این شرکای غیرضامن، حق اداره کردن شرکت و امور آن را ندارند و نمی‌توانند بدون تراضی سایر شرکا اقدام به انتقال سهام خود کنند.
شرکای شرکتهای مختلط غیرسهامی چه ویژگی‌هایی دارند؟
تعداد شرکا در این نوع از شرکت‌ها حداقل دو نفر است که هم می‌توانند اشخاص حقیقی باشند و هم اشخاص حقوقی.
در این نوع شرکت‌ها بر اساس آنچه بیان شد یک نفر مسئولیت تضامنی و دیگری مسئولیت محدود دارد و اصلا تاجر محسوب نمی‌شوند. همچنین شریک با مسئولیت محدود صرفا نقش تأمین‌کننده‌ی سرمایه را ندارد بلکه در سود و ضرر شرکت نیز سهیم است.
میزان مسئولیت شرکا تا چه حد است؟
در شرکتهای مختلط غیرسهامی که حداقل دو شریک دارد یکی با مسئولیت تضامنی و دیگری با مسئولیت محدود؛ شریک نخست نسبت به پرداخت تمام دیون شرکت مسئول است و این به دلیل تضامنی بودن مسئولیت وی می‌باشد اما شریک دوم مسئولیتش محدود به سرمایه‌ای خواهد بود که به شرکت آورده است.
با همه‌ی این تفاسیر، طبق ماده 143 قانون تجارت هرگاه شرکای با مسئولیت محدود، اسمشان جزو نام شرکت باشد در مقابل طلبکاران شرکت، شریک ضامن محسوب می‌شوند و هر قراری که برخلاف آن بین شرکا ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث، بی اثر و کأن لم یکن است.
وضع این قانون به این دلیل است که شرکای شرکت، شریکی را که مسئولیت محدود دارد با اشخاص ثالث وارد معامله کنند ولی طوری وانمود نمایند که او مسئولیتی تضامنی دارد. به همین دلیل شرکای با مسئولیت محدود، حین معامله حتما می‌بایست تأکید نمایند که از طرف شرکت، سِمت وکالت دارند و یا اشخاص ثالث را از محدود بودن مسئولیتشان مطلع کنند.
سرمایه‌ی شرکتهای مختلط غیرسهامی از چه نوعی باید باشد؟
در این نوع شرکت‌ها، سرمایه‌ی شریک ضامن می‌تواند فعالیت، مبلغی پول و یا مالی دیگر باشد که تقدیم شرکت می‌شود ولی در مورد شریک با مسئولیت محدود، موضوع متفاوت است و سرمایه‌ی او وجه نقد و یا هر مالی باید باشد که ارزش مادی دارد. ضمنا وی نمی‌تواند فعالیت خود را به عنوان سرمایه، تقدیم شرکت کند زیرا اگر شرکت دچار زیان شود و مجبور به پرداخت خسارت باشد از شریک با مسئولیت محدود که سرمایه‌اش فقط فعالیت اوست نمی‌توان خسارتی دریافت کرد. در چنین حالتی طلبکاران نمی‌توانند فعالیت او را توقیف نمایند و اصولا اینکه شریک با مسئولیت محدود در مقابل ضرر و زیان شرکت مصون باشد در تضاد با اصل شرکت است.
در مورد میزان سرمایه نیز قانون تجارت سکوت کرده و حداقلی تعیین نشده است.
نکاتی که می‌بایست در انتخاب نام این نوع شرکت‌ها رعایت کرد.
طبق ماده 141 قانون تجارت، شرکت مختلط غیرسهامی باید تحت اسم مخصوصی ثبت شود و حتما باید عبارت شرکت مختلط در نام شرکت قید شود. همچنین می‌بایست حداقل نام یکی از شرکای ضامن در اسم شرکت قید بیاید و اگر نام یکی از شرکای با مسئولیت محدود به اشتباه در اسم شرکت ذکر شود مسئولیت او در قبال طلبکاران، تضامنی فرض می‌شود.
مدیریت شرکتهای مختلط غیرسهامی برعهده‌ی کیست؟
در ماده 144 قانون تجارت آمده است که اداره‌ی شرکت مختلط غیرسهامی برعهده‌ی شریک یا شرکای ضامن است و حدود اختیارات آن‌ها همان می‌باشد که در مورد شرکای شرکت تضامنی مقرر است.
بنابراین می‌توانیم بگوییم که اداره‌ی شرکت، فقط و فقط برعهده‌ی شریک ضامن است و شرکای با مسئولیت محدود، حق دخالت در مدیریت و اداره‌ی شرکت را ندارند و همچنین افراد خارج از شرکت نیز نمی‌توانند به عنوان مدیر شرکت انتخاب شوند. این در حالیست که در شرکتهای تضامنی، مدیر می‌توانست از افراد خارج از شرکت باشد. دلیل این امر می‌تواند این باشد که اشخاص ثالث تصور نکنند که او مسئولیت تضامنی دارد.
میزان سودی که به شرکا تعلق می‌گیرد چه میزان است؟
مقدار این سود بستگی به این دارد که در شرکت‌نامه یا اساسنامه چه ترتیبی معین شده باشد. ولی اگر در شرکت‌نامه یا اساسنامه چیزی ذکر نشده باشد می‌بایست طبق ماده 119 قانون تجارت عمل کرد. یعنی تقسیم سود به نسبت میزان آورده‌ی هر یک از شرکا صورت می‌گیرد.
شریک ضامن می‌تواند در قبال اداره‌ی شرکت علاوه بر سود، سهمی را نیز دریافت نماید و تخصیص دادن سود به شریک با مسئولیت محدود بستگی به سوددهی شرکت دارد و نمی‌توان از سرمایه‌ی اصلی شرکت برداشت کرد و به عنوان سود به شریک با مسئولیت محدود پرداخت نمود زیرا سرمایه‌ی شرکت، تضمین پرداخت طلب طلبکاران است.
نحوه‌ی تقسیم ضرر و زیان شرکت به چه صورت است؟
ممکن است میزان ضرری که هر یک از شرکا متحمل می‌شوند در شرکت‌نامه ذکر شده باشد البته این مقدار نباید آنقدر ناچیز باشد که به معنی عدم تعهد در قبال زیان باشد.
در غیراینصورت بستگی به میزان آورده‌ی هریک دارد که البته این قرارداد بین شرکا در قبال طلبکاران تأثیری ندارد زیرا که شریک ضامن، مسئول پرداخت تمام زیان‌های شرکت است.
و در آخر تعریفی مختصر از شرکتهای مختلط سهامی….
این نوع شرکت‌ها از ادغام دو شرکت تضامنی و شرکت سهامی خاص ایجاد می‌شود. یعنی شریک یا شرکا دارای مسئولیت تضامنی هستند و مابقی سهام‌دار می‌باشند.
تفاوتش با شرکتهای مختلط غیرسهامی در این است که در مختلط سهامی، سرمایه‌ی شرکت به سهام تقسیم می‌گردد. ضمنا مدیریت شرکت فقط با شرکای ضامن است که نقطه‌ی اشتراک این نوع شرکت‌ها با شرکتهای مختلط غیرسهامی محسوب می‌شود.
برای ثبت شرکتهای مختلط سهامی و غیرسهامی چه مراحلی باید طی شود؟
برای این کار کافیست با مراجعه به آدرس https://irsherkat.ssaa.ir و انتخاب گزینه‌ی تأسیس شخصیت حقوقی، گام به گام مراحل ثبت یک شرکت مختلط سهامی و یا غیرسهامی را تکمیل نمایید.
