مقدمه
در این مقاله سعی داریم به شرایط کارآموزی در قانون کار بپردازیم. کارآموزی چیست؟ در بسیاری از اوقات، برای ورود و حرفه‌ای شدن در یک کسب‌وکار، باید از کارآموزی کمک بگیرید. کارآموزی، ترکیبی از آموزش‌های حین کار و یادگیری در کلاس درس است که منجر به کسب اعتبار و گواهینامه برای فرد می‌شود. متخصصان حرفه‌ای، کارآموزان را در یک زمینه شغلی آموزش می‌دهند و تجربیات خود را به آنها منتقل می‌کنند. یکی از فصول قانون کار، به مفهوم کارآموزی اختصاص‌یافته است که در ادامه با جزئیات بیشتری به این موضوع خواهیم پرداخت.
کارآموز به چه کسی اطلاق می‌شود؟
بر اساس تعریفی که در قانون کار مصوب ۱۳۶۹، ارائه شده، کارگر شخصی است که در مقابل دست‌مزد مشخصی، برای کارفرما کار می‌کند. همچنین، کارفرما به کسی می‌گویند که صاحب کار یا کارگاه و کارخانه است و دست‌مزد کارگر را در موعد مقرر پرداخت می‌کند.
این تعاریف، دامنه قوانین را مشخص می‌کنند و این فرصت را برای کارگر و کارفرما به وجود می‌آورند که از حمایت‌های قانونی بهره‌مند شوند. کارآموزی نیز در قانون کار، تعریفی معادل با کارگری دارد و از همان شرایط و قوانین تبعیت می‌کند. به بیان دقیق‌تر، طبق ماده ۱۱۲ قانون مدنی، کارآموز به افراد ذیل اطلاق می‌شود:
- کسانی که فقط برای فراگرفتن یا ارتقا حرفه و مهارتی خاص، برای مدت معین در مراکز کارآموزی و یا آموزشگاه‌های آزاد، تحت آموزش قرار می‌گیرند.
- افرادی که طبق قرارداد کارآموزی و در مدت معین (کمتر از سه سال)، برای فراگرفتن حرفه‌ای خاص، در کارگاهی مشخص به کارآموزی همراه با کار مشغول می‌شوند. سن این افراد نباید کمتر از ۱۵ سال و بیشتر از ۱۸ سال باشد.
پس از پاسخ به سوال کارآموزی چیست، به این نتیجه می‌رسیم، افرادی که دوره کارآموزی را می‌گذرانند به دودسته تقسیم می‌شوند:
- افرادی که تمایل به فراگرفتن حرفه‌ای خاص دارند؛ ممکن است شاغل باشند و با عقد قرارداد کارآموزی شروع به کار کنند یا افراد عادی باشند.
- دسته دوم، نوجوانانی هستند که در کارگاه‌ها و آموزشگاه‌ها، دوره کارآموزی را می‌گذرانند.
قرارداد کارآموزی چیست؟
فارغ از اینکه کارآموز در کدام یک از دسته‌های بالا قرار می‌گیرد، ایجاد قرارداد کارآموزی یک ضرورت است. این قرارداد، به شفاف‌سازی حقوق و وظایف کارفرما و کارآموز و جلوگیری از پایمال شدن حقوق کارآموز می‌انجامد. قرارداد کارآموزی که بر اساس قانون کار، بین کارآموز و کارفرما (شخص حقیقی یا حقوقی) بسته می‌شود، جزئیاتی از جمله تعهدات کارآموز و آموزشگاه، مشخصات طرفین، مدت کارآموزی، و … را دربرمی‌گیرد.
انواع قراردادهای کارآموزی چیست و شرایط آنها در قانون کار
قراردادهای کارآموزی بسته به موضوع و طرف قرارداد، متفاوت هستند و به همین ترتیب، شرایط متفاوتی نیز دارند. قراردادهای کارآموزی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
۱- قرارداد کارآموزی توأم با کار
مهم‌ترین و رایج‌ترین نوع قرارداد کارآموزی، قرارداد کارآموزی توأم با کار است. کارآموزان در این قرارداد، نوجوانانی هستند که کمتر از ۱۵ سال و بیشتر از ۱۸ سال ندارند و کارآموزی آنها بیش از ۶ ساعت در روز، طول نمی‌کشد. مقررات «کار نوجوانان» در قانون کار کارآموزی، شرایط کارآموزی این دسته را مشخص می‌کند. شرایط این نوع از قرارداد، شامل:
- تعهدات طرفین
- سن کارآموز
- مزد کارآموز
- مدت قرارداد
- محل کارآموزی
- حرفه یا شغل کارآموز
- شرایط فسخ قرارداد (در صورت نیاز)
و هر نوع شرایط دیگری است که طرفین قرارداد، متناسب با مقررات موجود به آن اشاره می‌کنند.
۲- قرارداد کارآموزی افراد شاغل
وضعیت افراد شاغل در قرارداد کارآموزی چیست؟ افراد شاغل یا کارگران، ممکن است برای فراگرفتن یک حرفه و مهارت خاص، به‌صورت خودجوش یا با سفارش کارفرما، به مراکز کارآموزی مراجعه کنند. شرایط کارآموزی برای این دسته از افراد ازاین‌قرار است:
- تمام مدتی که کارگر در کارگاه دوره کارآموزی را می‌گذراند، جز سوابق کاری او به‌حساب می‌آید.
- کارگر در طول کارآموزی، کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنا، مزدی دریافت نمی‌کند.
- تمام مزایای غیرنقدی یا کمک‌هایی که قبلاً به کارگر پرداخت می‌شده است، در دوره کارآموزی ثابت و برقرار خواهند ماند.
۳- قرارداد کارآموزی افراد غیر شاغل
طرف این نوع از قرارداد، افرادی هستند که بر حسب علاقه یا توسعه مهارت‌های خود، دوره کارآموزی را می‌گذرانند. پرداخت شهریه در قبال آموزشگاه توسط این افراد و استفاده از تجهیزات کافی و فراهم‌کردن دوره‌های منظم و کامل کارآموزی توسط آموزشگاه، از شرایط کارآموزی در قانون کار برای افراد غیر شاغل هستند.
نقش حقوق و مزایای نیروی انسانی در قرارداد کارآموزی چیست؟
پرداخت حقوق کارآموزی
حقوق کارآموزی به چه صورت است؟ قرارداد کارآموزی رایگان نیست و به محض اثبات رابطه کارفرما و کارگر، حقوق و مزایا طبق قانون پرداخت می‌شوند. در قانون کار به طور کلی در مورد حقوق و مزایای نیروی انسانی صحبت شده است و فرقی نمی کند که فرد در کدام سازمان، موسسه یا کارگاه کار کند و کار او دائمی، غیردائمی یا حتی کارآموزی باشد. طبق قرارداد، فرد کارآموز باید از حداقل حقوق اداره کار بهره مند شود.
پرداخت بیمه کارآموزی
در مورد پرداخت بیمه، قانون کار هیچ تفاوتی بین مشاغل مختلف قائل نمی‌شود و هیچ توافقی را نمی‌پذیرد. بنابراین، کارفرما و کارآموز نمی‌توانند در این زمینه باهم توافق کنند و کارفرما باید بر اساس میزان فعالیت و تعداد ساعات کاری کارآموز، بیمه او را پرداخت کند.
چگونه قرارداد کارآموزی به قرارداد کار تبدیل می شود؟
تا اینجا متوجه شدیم شرایط قرارداد کارآموزی چیست؛ اما آیا می‌توان آن را به قرارداد کار تبدیل کرد؟ اگرچه کارفرما برای استخدام کارآموزان هیچ تعهدی ندارد؛ اما در صورتی که کارآموز به خوبی آموزش ببیند و صلاحیت خود را اثبات کند، ممکن است کارفرما تصمیم به استخدام کارآموز بگیرد. دراین‌صورت بین طرفین قرارداد کار منعقد می‌شود و کارآموز استخدام خواهد شد.
در نهایت این کارفرما است که تصمیم می‌گیرد، کارآموز را استخدام کند یا قراردادی با آن نداشته باشد. به هرحال، کارآموزان مستعد و تلاشگر شانس این را دارند تا جذب کار شوند. در بسیاری از موارد، کارفرما برای استخدام یک نیروی ماهر ومتخصص، از قراردادهای کارآموزی استفاده می‌کند. این کار به او فرصت می‌دهد تا از مهارت‌ها و توانایی‌های نیروی کار خود مطلع شود و همچنین، آموزش های لازم را به او برساند.
جمع‌بندی ما از مبحث قرارداد کارآموزی چیست؟
طبق آنچه مرور کردیم، ایجاد قرارداد کارآموزی هم برای کارآموز، هم برای آموزشگاه، و هم برای کارفرمایان ضرورت دارد. هر قرارداد کارآموزی، مثل قرارداد کاری قوانین و شرایطی دارد که با درنظرگرفتن آنها می‌توان از ضایع شدن حقوق طرفین جلوگیری و منافع آنها را تأمین کرد. لطفا نظر و تجربه خود را در مورد مطالبی که گفته شد، برای ما بنویسید.
