مژگان امیریوسفیدر کنار موضوعاتی مثل حقوق و دستمزد، سنوات و حق‌السعی، یکی مسائلی که گاهی از چالش‌های اساسی کارگران محسوب می‌شود موضوع تعطیلات و مرخصی ها در قانون کار است. با وجودی که در این زمینه قوانین مشخصی وجود دارند اما باز هم عدم توجه کارفرما و دانسته‌های کم کارگران در این باره ممکن است مشکلاتی را به وجود بیاورد.
تعطیلات در قانون کار
مطابق با ماده ۶۲ قانون کار، جمعه‌ها برای کارگران تعطیل است و برای آن روز هم برابر با روز کاری حقوق دریافت می‌کنند. ممکن است در بعضی کارگاه‌ها دو روز آخر هفته تعطیل در نظر گرفته شود. در چنین مواردی مجموع ساعات کاری که ۴۴ ساعت در هفته است، معیار قرار می‌گیرد. در این کارگاه‌ها ساعات کاری رسمی در پنج روز هفته تقسیم شده است و مزد دو روز تعطیلی آخر هفته مطابق با مزد روزهای کاری کارگر محاسبه می‌شود.
همین طور ممکن است در بعضی کارگاه‌ها که به امور خدمات عمومی مربوط است یا به دلیل اقتضائات کاری کارگر و کارفرما برای تعطیلات هفتگی زمان دیگری را به جز آخر هفته در نظر بگیرند که تفاوت چندانی ندارد. همچنان معیار همان ۴۴ ساعت کار در هفته است و بابت تمامی روزهای هفته یکسان حقوق دریافت می‌شود. با این تفاوت که کارگرانی در روز جمعه به کار گرفته می‌شوند، برای این روز از چهل درصد دریافتی بیشتر برخوردار می‌شوند.
علاوه بر این مطابق با قانون، به جز تعطیلات رسمی کشوری، روز یازدهم اردیبهشت ماه که روز جهانی کارگر محسوب می‌شود، برای کارگران تعطیل است و به مجموع روزهای تعطیلی رسمی آن‌ها اضافه می‌شود.
مرخصی ها در قانون کار
بر اساس آن چه که برای مرخصی ها در قانون کار آمده است، مرخصی استحقاقی برای کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، در مجموع یک ماه محاسبه می‌شود. در صورتی که دوره انجام کار کمتر از یک سال باشد متناسب با روزهای کارکرد، از این میزان کاسته می‌شود.
نکات دیگری که در قانون کار لحاظ شده است:
- برای کارگرانی که به شغل‌های سخت و زیان‌آور مشغول هستند، به ازای یک سال کار، پنج هفته مرخصی در نظر گرفته شده است.
- کارگرانی که از مرخصی سالیانه خود به طور کامل استفاده نکنند تنها نُه روز از آن به سال بعد منتقل می‌شود.
- برای کارگرانی که به طور فصلی کار می‌کنند تعداد مرخصی‌ها متناسب با میزان کارکرد آن‌ها در طول سال محاسبه می‌شود.
- تعیین زمان مرخصی و جزئیات آن چیزی است که باید کارفرما و کارگر بر سر آن توافق کنند.
انواع مرخصی ها در قانون کار و نحوه محاسبه آن ها
مرخصی استحقاقی
به یک ماه مرخصی سالانه کارگران که ضوابط و شرایط آن در بالا به صورت کامل توضیح داده شد مرخصی استحقاقی می‌گویند. استفاده از این مرخصی ها در قانون کار با توافق بین کارفرما و کارگر صورت می‌گیرد و حق طبیعی کارگر است که در طول سال از تمام روزهای مرخصی خود استفاده کند و یا تا سقف نُه روز از آن را برای سال بعد ذخیره کند.
مرخصی استعلاجی
در هنگام بیماری یا آسیب دیدگی، کارگر می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند. تعداد روزهای مرخصی استعلاجی در قانون پیش بینی نشده است. این مسئله به نظر پزشک معتمد و معالج بستگی دارد و یا باید مورد تأیید کمیسیون پزشکی سازمان تأمین اجتماعی قرار بگیرد. با این تأییدیه دوران مرخصی استعلاجی در سوابق کاری و بازنشستگی کارگر ثبت خواهد شد.
حداکثر زمان برای این نوع مرخصی ها که در قانون کار پیش بینی شده است، چهار ماه است اما اگر مورد تأیید شورای عالی پزشکی باشد می‌توان آن را تا یک سال تمدید کرد.
مرخصی ازدواج
کارگران می‌توانند برای انجام ازدواج دائم، از سه روز مرخصی با حقوق استفاده کنند.
مرخصی فوت
در صورت فوت اعضای خانواده، پدر، مادر، همسر و فرزندان، به کارگران سه روز مرخصی با حقوق تعلق می‌گیرد. مرخصی فوت و همین طور مرخصی ازدواج مواردی هستند که علاوه بر مرخصی استحقاقی در قانون پیشبینی شده‌اند و ارتباطی با آن ندارند.
مرخصی ساعتی
اگر کارگر در یک روز کاری تنها به چند ساعت مرخصی نیاز دارد و می‌خواهد بقیه ساعات کار را سرکار خود حاضر باشد می‌تواند از مرخصی ساعتی استفاده کند. ضوابط این مرخصی بسته به توافق میان کارگر و کارفرماست و بخشی از مرخصی استحقاقی به حساب می‌آید. در صورتی که ساعات مرخصی به هشت ساعت برسد یه روز کامل محسوب می‌شود.
مرخصی زایمان
بر اساس قوانین مربوط به شرایط کار زنان، کارگران زن می‌توانند از یک مرخصی ۹۰ روزه استفاده کنند و بهتر این است که از این ۹۰روز ، ۴۵ روز آن بعد از زایمان سپری شود. بر اساس قانون در دوران مرخصی زایمان حقوق و مزایا به روال سابق پرداخت می‌شود و در سوابق کاری دوران خدمت نیز ثبت می‌شود.
مرخصی حج
هر کارگر حق دارد برای انجام حج واجب از یک ماه مرخصی استفاده کند. برای این یک ماه در صورتی که مرخصی استحقاقی ذخیره داشته باشد می‌تواند از همان استفاده کند و در غیر این صورت، مرخصی بدون حقوق محسوب خواهد شد.
مرخصی بدون حقوق
هنگامی که کارگر به دلایل مختلف مثل تحصیل، مسافرت یا مسائل شخصی نیاز به دوره‌ای طولانی غیبت از محل کار دارد، قرارداد کارگر به حالت تعلیق در می‌آید و بعد از دوره مورد نظر شخص می‌تواند به کار خود بازگردد. سقف این مرخصی ها در قانون کار دو سال است و باید کارگر بتواند با کارفرمای خود بر سر آن به توافق برسد. اگر هدف از این مرخصی ادامه تحصیل باشد کارگر می‌تواند آن را تا دو سال دیگر تمدید کند. اما در صورتی که کارفرما به دلایلی کارگر را مستحق نداند، کارگر تنها می‌تواند به مدت حداکثر یک ماه از این مرخصی استفاده کند.
مرخصی پاس شیر
این قانون مربوط به زنان کارگری است که کودک شیرخوار دارند. بر اساس قانون کارفرما موظف است تا به ازای هر سه ساعت کار، نیم ساعت زمان برای شیردهی مادران در نظر بگیرد. این زمان بخشی از ساعات کاری محسوب می‌شود و مادرانی که کودک شیرخوار دارند می‌توانند تا دو سال از آن استفاده کنند.
پوریا نظرخواه
ارسال نظر