پوریا نظرخواهدر کنار موضوعاتی مثل مالیات، حقوق و سنوات کارکنان و خیلی مسائل حقوقی دیگر، موضوع بیمه و شناخت قوانین مربوط به آن، اهمیت زیادی در شرکت‌داری دارد. این که بیمه اجباری و اختیاری چیست، چه ویژگی ها و چه ملزوماتی دارند از جمله سوالاتی است که در ادامه، به آن پاسخ داده شده است. با توجه به این که بیمه و برخورداری از آن یکی از ملزومات زندگی امروزی است، ما به دانستن قوانین و شرایط استفاده از آن نیازمندیم تا در صورت بروز مشکل و یا تغییر شرایط بتوانیم از حقوق قانونی خود به درستی استفاده کنیم.
تعریف بیمه اجباری و اختیاری چیست؟
بر اساس آن چه که در قانون آمده است بیمه‌ها دو نوع هستند؛ بیمه اجباری و خویش فرما. بیمه اجباری به کسانی تعقل می‌گیرد که مشمول قانون کار هستند و همه کسانی که در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و شرکت‌ها در قبال دریافت دستمزد و حقوق مشخصی مشغول به کار هستند.
بیمه خویش فرما دو نوع است: بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد.
بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد خود نیز به چند دسته تقسیم می‌شود: بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی ۱۲درصد، بازنشستگی و فوت قبل از بازنشستگی ۱۴ درصد، بازنشستگی و فوت قبل بعد از بازنشستگی و از کارافتادگی ۱۸درصد.
با این تعاریف بهتر است نگاه دقیق‌تری به پاسخ سوال بیمه اجباری و اختیاری چیست و ضوابط و نکات آن بپردازیم.
شرایط بیمه اجباری چیست؟
بر اساس آن چه که در قانون کار آمده است این بیمه شامل همه افراد شاغل در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و شرکت‌ها می‌شود و کارفرما موظف است تمام کارگران را تحت پوشش بیمه قرار دهد که در غیر این صورت متخلف شناخته خواهد شد. بیمه اجباری کارگران توسط قراردادی که کارفرما با سازمان بیمه تأمین اجتماعی می‌بندد برای تمامی افرادی که در یک واحد به عنوان کارگاه کار می‌کنند اعمال می‌شود.
برای پرداخت حق بیمه، هفت درصد توسط کارگر، سه درصد توسط دولت و ۲۰ درصد سهم کارفرما پرداخت می‌شود. اما چون دولت سه درصد سهم خود را پرداخت نمی‌کند آن هم از کارفرما گرفته می‌شود. به این ترتیب سهم کارفرما در پرداخت حق بیمه کارگران معادل ۲۳ درصد حقوق پرداختی خواهد بود.
کسانی که تحت این بیمه قرار دارند، مدت زمانی که حق بیمه خود را پرداخت می‌کنند جزء سوابق کاری آن‌ها محسوب می‌شود. این افراد بعد از سی سال بازنشسته می‌شوند و پس از آن مستمری بازنشستگی دریافت می‌کنند.
علاوه بر این بیمه شدگان دارای مجموعه‌ای مزایای مستمر و غیر مستمر نیز خواهند شد. مزایای مستمر مواردی چون حق اولاد، حق مسکن، حق جذب، بدی آب و هوا، شرایط محیط کار، محروم بودن از تسهیلات زندگی، ایاب و ذهاب، کشیک، نوبت کاری، مأموریت خارج از مرکز و … است که به صورت نقدی و به همراه حقوق به حساب کارگر واریز می‌شود.
مزایای غیر مستمر به مواردی نظیر اضافه کار، پاداش انجام کار، پاداش انتهایی سال، عیدی، هزینه تهیه لباس و … گفته می‌شود که چند ماه یک بار یا بسته به شرایط، به کارگر پرداخت می‌شود.
شرایط بیمه اختیاری چیست؟
پیش از پاسخ به سوال تفاوت بیمه اجباری و اختیاری چیست، ویژگی‌های بیمه اختیاری را بررسی می‌کنیم. کسانی که تحت پوشش بیمه خاصی نیستند و می‌خواهند بیمه اجباری خود را ادامه دهند می‌توانند از بیمه اختیاری استفاده کنند. این افراد می‌توانند با مراجعه به شعب تأمین اجتماعی، درخواست خود را به شکل یک قرارداد ارائه کنند. پس از بستن این قرارداد شخص بیمه شده موظف است ماهانه حق بیمه خود را پرداخت کند و از این طریق از پوشش بیمه تأمین اجتماعی استفاده کند.
کسی که متقاضی این نوع بیمه است باید حداقل سی روز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد و سن او حداکثر ۵۰ سال باشد. در صورتی که این فرد سابقه پرداخت بیمه طولانی‌تری داشته باشد این سقف حداکثری سن به تناسب آن افزایش خواهد داشت و کسانی که سوابق بیمه‌شان از ده سال بیشتر باشد دیگر شرط سنی برایشان لحاظ نمی‌شود.
درصد حق بیمه پرداختی برای بیمه اختیاری ۲۷ درصد دستمزد و حقوق مورد توافق است. با پرداخت این حق بیمه، فرد بیمه شده می‌تواند از همه تعهدات بیمه‌ای استفاده کند. همین طور بیمه شده موظف است حق بیمه خود را تا حداکثر تا دو ماه بعد پرداخت کند و در غیر این صورت، در اولین روز ماه سوم، قرارداد بیمه فسخ خواهد شد. در چنین شرایطی بیمه شده می‌تواند دوباره درخواست برقراری بیمه را بدهد و مشکلی از این لحاظ نخواهد داشت.
در سوی دیگر متقاضی می‌تواند هر دو سال یک بار به بیمه مراجعه کند تا قرارداد بسته شده و مبلغ توافق شده به عنوان دستمزد در این قرارداد را تغییر دهد. با تغییر این قرارداد نرخ بیمه تغییری نمی‌کند و بر اساس همان ۲۷ درصد از حقوق و دستمزد محاسبه می‌شود. بنابراین بیمه اختیاری ۱۴۰۰ با درصد تفاوتی با سال‌های قبل نخواهد کرد.
خدماتی که بیمه تأمین اجتماعی در اختیار بیمه شده می‌گذارد شامل مستمری بازنشستگی، غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری، هزینه کفن و دفن، فوت و از کارافتادگی خدمات درمانی، وسایل کمک پزشکی، کمک هزینه ازدواج، از کارافتادگی جزئی.
تفاوت بیمه اجباری و اختیاری چیست؟
در پاسخ به سوال تفاوت بیمه اجباری و اختیاری چیست، می‌توان این طور شرح داد که در استفاده از خدمات و مزایای کلی بیمه‌ها تفاوتی میان بیمه اجباری و اختیاری وجود ندارد اما اولین تفاوتی که می‌توان به آن اشاره کرده مسئله اجباری بودن یا اختیاری بودن این نوع بیمه‌هاست. چرا که به واسطه وجود قانون اجباری شدن بیمه، کارفرما موظف است تمامی کارکنان خود را تحت پوشش این نوع بیمه قرار دهد اما افرادی که به طور سازمانی مشغول کار نیستند و کارفرما ندارند در استفاده از این خدمات مختارند و به انتخاب خود اقدام به برقراری بیمه اختیاری می‌کنند.
تفاوت دیگر این است که در بیمه اختیاری، مزایای قانون کار که در بیمه اجباری وجود دارد در این بیمه لحاظ نمی‌شود. بسیاری از مزایا وجود دارد که به صرف رابطه کارگر و کارفرما به وجود می‌آید و کارفرما ملزم است در هنگام پرداخت حقوق و حق بیمه آن‌ها را لحاظ کند. اما این مزایا قابل انتقال به شرایط بیمه اختیاری نیست و مهم‌ترین آن بیمه بیکاری و موضوع غرامت دستمزد ایام بیکاری است. چرا که در این جا کارفرمایی وجود ندارد تا بحث انفصال از خدمت مطرح شود.
از مزایای دیگر بیمه اجباری این است که فرد بیمه شده مورد حمایت سیستم قضایی کشور قرار می‌گیرد در صورتی که چنین حمایتی در بیمه خویش فرما و بیمه اختیاری وجود ندارد.
مژگان امیریوسفی
ارسال نظر